Overeenstemming bereikt? Niet als het kind ‘nee’ zegt

Wettelijk hoorrecht van kinderen

Als de ouders van een minderjarig kind een procedure voeren over echtscheiding of een zorgregeling, heeft het kind een wettelijk hoorrecht. Volgens artikel 809 lid 1 Rv moet een kind van twaalf jaar of ouder worden uitgenodigd om zijn of haar mening te geven in zaken die hen aangaan — zoals gezag, verblijf of omgang. De rechter heeft op grond van dit artikel ook de mogelijkheid om jongere kinderen uit te nodigen.

Sinds kort hebben rechtbanken en gerechtshoven afgesproken om kinderen vanaf de leeftijd van 8 jaar te horen. Kinderen vanaf die leeftijd krijgen tijdens de procedure een brief waarin ze worden uitgenodigd voor een kindgesprek. Zo’n gesprek is niet verplicht.

Het belang en de keerzijde van het hoorrecht

Het kindgesprek is bedoeld om kinderen een stem te geven in beslissingen die grote invloed hebben op hun leven. Toch is er ook een keerzijde. Kinderen kunnen zich onder druk gezet voelen om te kiezen tussen hun ouders, zeker als de verhouding tussen ouders al gespannen is. Sommige kinderen willen liever helemaal niet gehoord worden — uit angst één van beide ouders te kwetsen.

Een recente uitspraak van de rechtbank Den Haag (23 mei 2025 ECLI:NL:RBDHA:2025:15491) laat zien wat er gebeurt als een kind wel gebruikmaakt van het hoorrecht — en daarbij een standpunt inneemt dat haaks staat op wat de ouders samen hebben afgesproken.

In deze zaak vroegen ouders gezamenlijk om een echtscheiding, hadden zij een convenant opgesteld én een ouderschapsplan gesloten. Alles leek geregeld. Tot hun 13-jarige dochter bij de rechter aangaf dat ze niet akkoord is met de afspraken over gezag en omgang.

Ze gaf aan dat ze:

• wil dat haar moeder eenhoofdig ouderlijk gezag krijgt;

• geen omgangsregeling met haar vader wil;

• zich niet gehoord voelt in het ouderschapsplan.

De rechter besloot daarop om het ouderschapsplan (nog) niet goed te keuren en verwees dit deel van de zaak naar de enkelvoudige kamer voor nadere behandeling. De echtscheiding werd wel uitgesproken, en ook over de alimentatie en vermogensverdeling is alvast beslist.

Omdat het kind zo’n duidelijke wens heeft uitgesproken, wordt het ouderschapsplan in een aparte zitting behandeld. De rechter wil samen met beide ouders bekijken of haar wens aanleiding geeft om hiervan af te wijken.

Deze zaak laat zien dat het belangrijk is om aandacht te hebben voor de visie van kinderen in een echtscheiding of omgangsprocedure. Ouders moeten – uiteraard passend bij de leeftijd – een kind betrekken bij de afspraken in het ouderschapsplan die gevolgen voor hen hebben. Kinderen hebben vaak een duidelijke mening over wat zij willen, dat komt – logischerwijs - niet altijd overeen met wat de ouders willen.

Voor ouders en professionals

Voor ouders en professionals betekent dit:

·         Zorg als ouders of hulpverleners voor échte inspraak van het kind bij het maken van het ouderschapsplan;

·         Leg gemaakte afspraken goed uit aan kinderen;              

·         Houd rekening met de mogelijkheid dat een rechter het ouderschapsplan nog tegen het licht houdt.