Wie beslist er over je kind als je zelf nog minderjarig bent?

Optie 1: Voogdij door een derde

Wanneer zowel de moeder als de vader van het kind minderjarig zijn, kan de rechtbank een voogd benoemen. Deze voogd oefent het gezag uit totdat een van de ouders achttien jaar wordt. De voogd kan een familielid zijn, zoals een grootouder, of een gecertificeerde instelling (GI). Het verzoek tot benoeming van een voogd kan worden ingediend door de Raad voor de Kinderbescherming of door een familielid dat bereid is als voogd te worden aangesteld.

Het doel van de voogdij is dat het kind niet zonder wettelijk verantwoordelijke blijft en dat er iemand is die beslissingen kan nemen over belangrijke zaken, zoals bijvoorbeeld medische zorg. De voogd blijft belast met het gezag totdat een van de ouders achttien jaar wordt en zelf gezag kan aanvragen.

Bij de beoordeling van het verzoek kijkt de rechter naar het belang van het kind en beoordeelt wie stabiele zorg en opvoeding kan bieden. Daarnaast wordt rekening gehouden met verschillende factoren, zoals de bereidheid en geschiktheid van familieleden om het gezag op zich te nemen, en de belangen van de biologische vader. Vaak gaat de voorkeur uit naar iemand uit het netwerk van de ouders, zodat het kind in een vertrouwde omgeving kan opgroeien.

Zo nodig kan de rechtbank de Raad voor de Kinderbescherming inschakelen om onderzoek te doen en advies uit te brengen over de meest passende oplossing.

Optie 2: Meerderjarigheidsverklaring voor de moeder

Een minderjarige moeder van minstens zestien jaar kan de rechtbank verzoeken om een meerderjarigheidsverklaring. Hiermee wordt zij tijdelijk juridisch ‘volwassen’ voor het uitoefenen van het gezag over haar kind. Dit stelt haar in staat zelfstandig beslissingen te nemen over de verzorging, opvoeding en belangrijke zaken zoals school en medische zorg.

Het verzoekschrift moet via een advocaat bij de rechtbank worden ingediend en dit kan al tijdens de zwangerschap worden gedaan. De rechtbank beslist echter pas nadat het kind geboren is. Ook bij deze optie kan de rechtbank de Raad voor de Kinderbescherming betrekken om te laten onderzoeken of de moeder in staat is goed voor zichzelf en haar kind te zorgen, of er voldoende steun is vanuit haar netwerk, welke rol de vader speelt en of er eerder contact is geweest met instanties. Op basis van dit onderzoek adviseert de Raad de rechtbank over het verzoek.

De kinderrechter kent de meerderjarigheidsverklaring alleen toe als dit in het belang van zowel de moeder als het kind is. Vanaf dat moment kan de moeder het gezag volledig uitoefenen en zelfstandig alle belangrijke beslissingen nemen.

Voor een minderjarige vader bestaat geen mogelijkheid om een meerderjarigheidsverklaring aan te vragen. Pas wanneer hij achttien jaar wordt, kan hij het gezag over zijn kind uitoefenen. Tot die tijd blijft de voogd verantwoordelijk, hoewel de vader wel bij de opvoeding betrokken kan worden.

Conclusie

Als een minderjarige een kind krijgt, is het gezag niet automatisch geregeld. Dat vraagt om een oplossing, zodat er altijd iemand is die belangrijke beslissingen kan nemen voor het kind. De wet biedt daarvoor twee mogelijkheden: tijdelijke voogdij door een derde of een meerderjarigheidsverklaring voor de moeder. In beide gevallen staat het belang van het kind centraal en wordt ernaar gestreefd om een stabiele en veilige opvoedsituatie te creëren, met de juiste ondersteuning voor zowel ouder als kind.